Belasting ter ondersteuning van de groene transitie: een overzicht en beoordeling van bestaande belastingpraktijken om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen

Ecorys heeft in samenwerking met WIFO een beoordeling gemaakt van belastingpraktijken gericht op de uitstoot van broeikasgassen in de EU-27, het VK en vijf andere landen.

We hebben een economisch literatuuronderzoek uitgevoerd, een inventarisatie gemaakt van belastingmaatregelen bestaande uit belastingen en fiscale stimuleringsmaatregelen, en een benchmarkingmethodologie ontwikkeld om de in kaart gebrachte maatregelen te beoordelen. Er werden tien maatregelen geselecteerd als voorbeelden van goede praktijken, waarbij rekening werd gehouden met hun algehele milieueffectiviteit en politieke levensvatbaarheid (inclusief economische en distributieve implicaties), en die de diversiteit aan soorten maatregelen weerspiegelden. Twee workshops met vertegenwoordigers van de lidstaten vulden het onderzoek aan.

Ons onderzoek illustreert dat milieubelastingen en gunstige fiscale prikkels steeds vaker door landen worden gebruikt als instrumenten om een groene transitie naar lagere broeikasgasemissies te ondersteunen. Het onderzoek heeft ruim 260 belastingen en fiscale stimuleringsmaatregelen geïdentificeerd die binnen de reikwijdte van de onderzoeksaanpak vallen. Er is een groeiend aantal onderzoeken beschikbaar voor landen. Deze kunnen hen helpen weloverwogen beleidskeuzes te maken, waarbij een succesvol evenwicht wordt gevonden tussen het ontwerpen van belastingmaatregelen die effectief zijn in het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en toch een weerspiegeling blijven van de bredere politieke implicaties. Tegelijkertijd kwam uit het onderzoek ook naar voren dat er nog steeds ruimte is om te verbeteren en van elkaar te leren. Hoewel er steeds meer bewijsmateriaal is dat zou kunnen helpen belastingen effectiever te ontwerpen, nemen landen in veel gevallen nog steeds hun toevlucht tot op één na beste of minder effectieve regelingen. Verder zijn er nog steeds belangrijke hiaten in de onderzoeksagenda, vooral als het gaat om fiscale stimuleringsmaatregelen. Dit doet twijfels rijzen in hoeverre beleidsmakers hun toevlucht kunnen nemen tot solide empirisch bewijsmateriaal bij het ontwerpen van specifieke maatregelen. Uit de werkzaamheden met betrekking tot de inventarisatie van belastingmaatregelen is gebleken dat de beschikbaarheid van evaluaties achteraf, met name van fiscale stimuleringsmaatregelen, beperkt is. Toch is deze informatie van cruciaal belang om overheden te ondersteunen die overwegen hun belastingstelsels te vergroenen. Landen moeten verder nadenken of er ruimte is om hun inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen via belastingen terug te dringen te vergroten. In sommige gevallen kan het ontwerp van maatregelen andere doeleinden dienen, zoals het genereren van inkomsten of het voldoen aan politieke eisen, in plaats van zich te concentreren op een vermindering van de uitstoot. Het vinden van het juiste evenwicht tussen verschillende en vaak tegenstrijdige belangen zal een belangrijke uitdaging blijven voor de toekomstige beleidsvorming.

Hieronder kunt u het volledige rapport, de samenvatting en bijlagen met voorbeelden van goede praktijken en landenfiches downloaden:

Voor meer informatie kunt u contact opnemen Marta Kulesza en Thomas Kruger.