Sociale en economische effecten van tolvrije Westerscheldetunnel

Als de Westerscheldetunnel vervroegd tolvrij wordt gemaakt, dan bedraagt de welvaartswinst tussen de €27 en €39 miljoen euro. De maatschappelijke baten zijn circa anderhalf maal zo hoog als de maatschappelijke kosten en negatieve effecten. Dat blijkt uit ons onderzoek naar de sociale en economische effecten van een tolvrije tunnel op Zeeuws-Vlaanderen en op Zeeland als geheel. De minister van Infrastructuur en Waterstaat bood het rapport op 8 april 2021 aan aan de Tweede kamer.

Het onderzoek is onderdeel van de uitvoering van een motie van Tweede Kamerlid Schonis. Op 24 november 2020 heeft de Tweede Kamer deze motie aangenomen waarin Schonis verzoekt om in overleg met de regio onderzoek te doen naar:

de sociale en economische gevolgen van een tolvrije tunnel voor Zeeuws-Vlaanderen en voor Zeeland als geheel;
de financiële mogelijkheden om de Westerscheldetunnel tolvrij te maken, waarbij wordt gekeken naar verschillende bekostigingsmodellen.

De motie vraagt tevens de Kamer over de uitkomsten te informeren ten behoeve van de aanstaande kabinetsformatie.

Resultaten
Het afschaffen van de tol in de Westerscheldetunnel heeft effecten op het verkeer. Uit een prognose op basis van een verkeersmodel blijkt dat het aantal ritten door de Westerscheldetunnel op etmaalbasis met 10,000 zal stijgen. Dit is circa 24% groei ten opzichte van de situatie waarin de tol niet wordt afgeschaft.

Maatschappelijke baten
Er worden langere ritten gemaakt om andere bestemmingen aan te doen dan met tol. De baten hiervan komen voort uit het voordeel van de verlaging van de reiskosten en de doorwerking ervan op de arbeidsmarkt, de woningmarkt en op sociaal/recreatief vlak. Voor de nieuwe automobilisten geldt dat zij een besparing hebbendie leidt tot een maatschappelijke baat van circa € 40 mln. Voor het vrachtverkeer neemt de reisafstand af omdat zij niet meer via België omrijden. Dit levert lagere kosten op, wat resulteert in een baat van circa € 10 mln.

Nadelen
Het afschaffen van de tol heeft niet enkel voordelen. Zo groeit het aantal broeikasgassen en verkeersongevallen doordat er ruim 200,000 extra kilometers worden gereden. Bovendien verhoogt de toename van verkeer in de Westerscheldetunnel de kans op files. Dit leidt tot een afname in de betrouwbaarheid van reizen. De inkomsten van buitenlanders die tol betalen vallen ook weg.

Baten 1.5 keer zo hoog
Per saldo levert het afschaffen van tol in de Westerschelde echter meer op dan dat het kost. De maatschappelijke baten zijn namelijk 1.5 keer zo hoog als de maatschappelijke kosten. Dat is goed verklaarbaar, aangezien tol een marktverstorende interventie is.

Besluit op tafel kabinetsformatie
Of de tunnel op korte termijn tolvrij wordt, hangt af van de kabinetsformatie. Er zal een andere partij dan de Zeeuwse automobilist moeten betalen voor het financieel tekort.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met <a href="mailto:bart.witmond@ecorys.com">Bart Witmond</a>, partner bij Ecorys.</p>