Onderzoek naar vrijwilligersreizen naar residentiële zorginstellingen voor kinderen

Klant: Ministerie van Buitenlandse Zaken | Sectoren: Security and Justice

Elk jaar vertrekken Nederlanders naar residentiële zorginstellingen voor kinderen in lage- en middeninkomenslanden om daar vrijwilligerswerk te doen. Om meer inzicht te krijgen in deze vrijwilligersreizen verzocht het Ministerie van Buitenlandse Zaken Ecorys om daar onderzoek naar te doen. In samenwerking met Bureau Beke en de Radboud Universiteit onderzocht Ecorys de aard en omvang van de vrijwilligersreizen en de betrokken actoren met hun rollen en verantwoordelijkheden. Ook onderzochten de drie partijen het handelingsperspectief voor het Nederlandse kabinet met betrekking tot dergelijke vrijwilligersreizen.

Grondoorzaken en effecten van vrijwilligersreizen
Op basis van een literatuuranalyse, een enquête onder aanbieders van vrijwilligersreizen naar residentiële zorginstellingen en interviews constateerden de onderzoekers dat het ontstaan en de instandhouding van toerisme naar residentiële zorginstellingen voor kinderen het resultaat is van een complex samenspel tussen vraag een aanbod. Soms worden de instellingen gezien als verdienmodel, waarbij inkomsten gegenereerd worden uit de interlandelijke adoptie van kinderen en toerisme. 
De onderzoekers concludeerden dat vrijwilligersreizen naar residentiële instellingen onderdeel van een complex systeem zijn waarbij ‘weeshuizen’ onnodig in stand worden gehouden. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor de kinderen in de instellingen, zoals een vergroting van hechtingsproblematiek, blootstelling aan onprofessionele zorg en een verhoogd risico op misbruik of kinderhandel. Ook kunnen vrijwilligersreizen een verstorend effect hebben op de lokale arbeidsmarkt en kunnen ze neokoloniale denkbeelden over de relatie tussen het Westen en lage- en middeninkomenslanden in stand houden.

Aanbieders en omvang van vrijwilligersreizen
Om inzicht te krijgen in de aanbieders en de omvang van het aantal vrijwilligersreizen, stelden de onderzoekers een databestand met de aanbieders van de reizen vanuit Nederland. Ook de enquête die uitgezet is onder bijna 200 (mogelijke) aanbieders van vrijwilligersreizen bood inzicht in dit vraagstuk. De onderzoekers schatten dat op jaarbasis vermoedelijk enkele honderden vrijwilligers via de aanbieders een vrijwilligersreis naar een residentiële zorginstelling boekt. 
In het onderzoek is geen één-op-één relatie gevonden tussen vrijwilligersreizen en het bestaan van residentiële instellingen. De vrijwilligersreizen vormen eerder een onderdeel van een breed scala aan manieren waarop residentiële instellingen voor kinderen in lage- en middeninkomenslanden vanuit Nederland (en andere landen) worden ondersteund. Op basis van de resultaten van het onderzoek formuleerden de onderzoekers een handelingsperspectief voor het kabinet dat berust op vier pijlers, waaronder het faciliteren van een dialoog tussen de verschillende aanbieders van vrijwilligersreizen en het realiseren van kennisdeling en voorlichting van vrijwilligerstoeristen.


Lees het volledige onderzoeksrapport en de Engelstalige samenvatting op de website van de Rijksoverheid.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Gabriëlle op 't Hoog.

Key Experts

Gabriëlle op 't Hoog Consultant