Eind mei maakte het Ministerie van Justitie en Veiligheid bekend dat het 40 miljoen euro voor de regionale aanpak van georganiseerde criminaliteit vrijmaakt (1). Deze miljoenen investeren we in het versterken van de regionale samenwerking, de kennisdeling en de uitvoering van de aanpak van ondermijning in de regio. Noodzakelijke investeringen, maar hoe weten we of de gelden effectief worden besteed? 

Het is dé klassieke valkuil om urgent een initiatief te ontwikkelen, hier middelen en tijd in te investeren en vervolgens toe te kijken hoe het project zich ontplooit. Wanneer we conclusies moeten trekken over het succes van het initiatief en een eventuele voortzetting ervan, baseren we ons meer dan eens op onderbuikgevoelens en anekdotes. Het gevolg? Initiatieven die ‘goed voelen’ zetten we voort, terwijl projecten waarbij moeilijker vast te stellen is of ze werken worden gestaakt. 

Ook overheidsinstanties trappen wel eens in deze valkuil. Ze starten pilots of projecten zonder eerst goed na te denken hoe zij de effectiviteit van deze initiatieven en de besteding van de financiering kunnen meten. Deze conclusie trok Ecorys eerder in zijn behoeftenonderzoek onder financieel rechercheurs in opdracht van Politie en Wetenschap (2021) (2). Met de 110 miljoen die het ministerie van Justitie en Veiligheid in 2019 vrijmaakte om ondermijnende criminaliteit aan te pakken, werden door het hele land politiepilots gefinancierd rondom ‘oprollen, afpakken en voorkomen’ (3). Politie-eenheden werden gestimuleerd om zelf innovatieve projecten te ontwerpen, waarmee zij ondermijnende criminaliteit te lijf zouden gaan. 

Een voorbeeld van dit soort initiatieven zijn de ‘afpakteams’, gericht op het afpakken van crimineel vermogen. De eenheden besteedden veel aandacht aan het uitdenken van de inhoud en opzet van deze afpakteams en de wijze waarop ketenpartners hierin samen zouden werken. Ze besteedden minder tijd aan een gedegen nulmeting voorafgaand aan de start van de afpakteams, tussenmetingen en een evaluatie. Toen na enige tijd besloten moest worden of de afpakteams een vervolg zouden krijgen, moest men zich voor deze beslissing grotendeels baseren op inschattingen van eigen experts, omdat monitoringsgegevens ontbraken. 

Het doel van evalueren is niet om met vingers te wijzen, maar om te leren en te verbeteren. Wanneer we weten wat een aanpak oplevert, kunnen we effectiever investeren in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Ecorys praat graag verder met partners uit de publieke sector om er samen voor te zorgen dat de investeringen in de aanpak van georganiseerde misdaad efficiënt en effectief worden uitgevoerd. 
 

(1) https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/05/23/40-miljoen-euro-voor-regionale-aanpak-georganiseerde-criminaliteit
(2) https://www.politieenwetenschap.nl/publicatie/politiekunde/2021/kansen-en-knelpunten-binnen-de-financiele-opsporing-360/#files
(3) https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2019/11/04/110-miljoen-extra-voor-breed-offensief-tegen-ondermijnende-criminaliteit
 

Wilt u meer weten? Onze consultants Mike Beke en Gabriëlle op ’t Hoog wisselen graag met u van gedachten.