Inzicht in maatschappelijke kosten en baten van innovatieve vormen van rechtspleging

Wanneer burgers rechtsproblemen ervaren, kan dat van grote invloed zijn op hun welzijn. Innovatieve rechtspleging kan burgers helpen om rechtsproblemen te addresseren buiten de reguliere gerechtelijke procedures om. Het doel van innovatieve rechtspleging is om de impact van rechtsproblemen op het welzijn van de burger te beperken. In opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid voerde Ecorys een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) uit om de kosten en baten van innovatieve rechtspleging inzichtelijk te maken.

Een MKBA geeft de positieve en negatieve effecten weer van de voorgestelde innovatieve vormen van rechtspleging op de welvaart van Nederland. Hierbij kijken onderzoekers niet alleen naar de effecten voor de direct betrokkenen maar ook naar de bredere maatschappelijke effecten. Het gaat daarbij om financiële kosten en baten maar bijvoorbeeld ook om effecten op de kwaliteit van leven en de leefomgeving. Omdat burgers te maken kunnen krijgen met een grote diversiteit aan rechtsproblemen, is deze MKBA toegespitst op drie specifieke casussen: echtscheidingen, problemen met de overheid en arbeidsconflicten in het midden- en kleinbedrijf.

Om de effecten van innovatieve vormen van rechtspleging in de drie casussen in kaart te brengen, organiseerde Ecorys EffectenArena’s, waarbij onderzoekers in gesprek gingen met relevante stakeholders. Ook is gebruik gemaakt van bestaande kengetallen uit eerdere soortgelijke studies. Daarnaast zijn, op basis van literatuur en expert inschattingen, onderbouwde aannames over de omvang van effecten gemaakt. Alle verzamelde gegevens zijn samengebracht in een rekenmodel, waarmee de onderzoekers per casus de geïdentificeerde kosten baten met een reële bandbreedte berekenden en tegen elkaar afzetten.

Op basis van de uitwerking van de drie casussen, zijn ook de effecten van innovatie in het rechtssysteem in den brede geanalyseerd. Hiertoe hebben de onderzoekers de geïdentificeerde effecten van de drie casussen geëxtrapoleerd. De resultaten van deze extrapolatie en de resultaten van de uitwerking van de drie casussen worden nader toegelicht in het onderzoeksrapport van Ecorys.

Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van de Groeifondsaanvraag door het Ministerie van Justitie en the Hague Institute for Innovation in Law.

Bekijk ook het volledige onderzoeksrapport.