Aanpak veelplegers van faillissementsfraude stuit op obstakels

De groep mensen die veelvoudig faillissementsfraude pleegt is zeer divers. Ook de werkwijzen die fraudeurs toepassen verschillen. Dat blijkt uit ons onderzoek naar veelplegers van faillissementsfraude in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC). Die diversiteit maakt het moeilijk om zicht te krijgen op de omvang van de groep mensen die meerdere keren faillissementsfraude pleegt. Bovendien is het moeilijk om de effectiviteit van de bestaande maatregelen in kaart te brengen. Om meer grip te krijgen op de groep veelplegers adviseren de onderzoekers om meer in te zetten op effectieve preventie.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek gingen in 2,700 ruim 2019 bedrijven en instellingen failliet. Onduidelijk is bij hoeveel van deze faillissementen sprake is geweest van faillissementsfraude: een vorm van fraude waarbij ondernemers hun onderneming bewust laten failleren door schulden niet te betalen en zo schuldeisers te benadelen. Personen die zich herhaaldelijk schuldig maken aan faillissementsfraude kunnen getypeerd worden als veelplegers.

In opdracht van het WODC onderzocht Ecorys in samenwerking met Alan Kabki, Ferry Ortiz Aldana en Wim Bollen wie deze veelplegers zijn, met hoeveel zij zijn en hoe zij te werk gaan. Ook is bekeken welke partijen (zoals de curatoren, politie en de FIOD) in staat zijn om faillissementsfraude te ontdekken en vervolgens aan de te pakken. Op basis van de verzamelde informatie is onderzocht hoe de Nederlandse aanpak van faillissementsfraude in het algemeen en de aanpak van veelplegers in het bijzonder verder versterkt kan worden.

Veelplegers van faillissementsfraude
De onderzoekers constateerden dat het stereotype veelpleger van faillissementsfraude niet bestaat. Hetzelfde geldt voor de groep veelplegers: de groep is zeer divers. Wel kan geconcludeerd worden dat veelplegers handig gebruik maken van de mogelijkheden die zich voordoen. Zij zoeken bijvoorbeeld bewust ondernemingen die in zwaar weer verkeren, kopen deze over, sluizen de baten weg en laten het bedrijf failliet gaan. Hierbij zorgen zij ervoor dat ze niet opvallen, waardoor zij buiten het zicht van onder meer de politie en de FIOD weten te blijven.

Werkwijze
Om buiten het beeld van de opsporingsinstanties te blijven, tuigen de fraudeurs tevens ingewikkelde bedrijfsconstructies op. De werkwijzen die de fraudeurs hierbij toepassen zijn zeer divers en worden al naar gelang aangepast. Daarnaast constateerden de onderzoekers dat fraudeurs vaak niet alleen handelen. Fraudeurs opereren in netwerken waar ook katvangers en (financiële) dienstverleners onderdeel van uit kunnen maken. Deze netwerken zijn in toenemende mate fluïde van aard: waar netwerken voorheen uit een vaste groep personen bestonden, is hier tegenwoordig in mindere mate sprake van. Ook houden netwerken die zich inlaten met faillissementsfraude zich soms bezig met zwaardere vormen van criminaliteit (zoals drugshandel en smokkel).

Aanpak van veelplegers
Om meer grip te krijgen op de groep veelplegers van faillissementsfraude, adviseerden de onderzoekers om meer in te zetten op effectieve preventie, om zo faillissementsfraude te voorkomen en de opsporingsinstanties te kunnen ontzien. Effectieve preventie kan onder andere gerealiseerd worden door meer onderzoek te doen naar de verschillende verschijningsvormen van faillissementsfraude en -fraudeurs. Tevens adviseerden de onderzoekers in te zetten op een effectievere informatiedeling tussen partijen, zodat reeds bestaande kennis en informatie beter uitgewisseld en gebruikt kunnen worden. Op die manier zouden de betrokken partijen toe kunnen werken naar een meer integrale aanpak van faillissementsfraude.

Lees het onderzoeksrapport voor meer informatie, of neem contact op met Linette de Swart of Gabriëlle op 't Hoog.