Maatschappelijke kosten-batenanalyse van de Lokale Ketenaanpak Digitale Inclusie

Digitale inclusie is een complexe opgave die de gezamenlijke inzet van meerdere partijen vergt. De Alliantie Digitaal Samenleven (ADS) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) proberen dit mogelijk te maken via de Lokale Ketenaanpak Digitale Inclusie. Deze aanpak heeft als doel om inwoners die niet of onvoldoende digitaal vaardig zijn te ondersteunen en de digitale kloof te verkleinen. Ecorys vergeleek de maatschappelijke kosten en baten van de activiteiten van deze aanpak in onderstaand onderzoek.

Achtergrond

In de Alliantie Digitaal Samenleven (ADS) bundelen de overheid, maatschappelijke organisaties, bedrijven en ervaringsdeskundigen hun krachten om digitale inclusie te realiseren. Het doel van de samenwerking is dat iedereen in de digitale samenleving mee kan (blijven) doen. ADS ondersteunt inwoners die niet of onvoldoende digitaal vaardig zijn, bijvoorbeeld via de inzet van Informatiepunten Digitale Overheid (IDO’s).

Met een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) kunnen de effecten van een project als ADS op de samenleving als geheel in kaart worden gebracht, en kunnen de gevonden effecten waar mogelijk in geld uitgedrukt (euro's) worden gewaardeerd. Via literatuuronderzoek, een Effectenarena met stakeholders en interviews met VNG en ADS hebben we de effecten in kaart gebracht. Vervolgens hebben we de effecten gevalideerd met diepgaand literatuuronderzoek en interviews met stakeholders (private partijen, koepelorganisaties, belangenorganisaties, onderzoekers en overheden).

Maatschappelijke effecten zijn zoveel mogelijk gekwantificeerd of kwalitatief meegenomen. Omdat ‘burgers’ geen homogene groep zijn, is op basis van literatuuronderzoek gebruik gemaakt van persona’s en klantreizen. Hiermee wordt inzicht gegeven in hoe de lokale ketenaanpak kan uitpakken voor klanten die verschillen in drijfveren, wensen en doelen.

Belangrijkste bevindingen

Aangezien de lokale ketenaanpak digitale inclusie in de beginfase zit, heeft de MKBA een indicatief karakter. Het maatschappelijk rendement van een fictieve gemeente is op 100,000 inwoners ingeschat. Deze indicatieve MKBA laat een positief maatschappelijk rendement zien. De meeste baten komen terecht bij de burger en zijn te verwachten op de terreinen:

– arbeidsmarkt;

– doeltreffender gebruik van sociale voorzieningen;

- afname online fraudeslachtoffers;

– gezondheidswinst; en

– efficiëntie van het bedrijfsleven en de overheid.

Doordat iedere stad of regio haar eigen uitdagingen kent op het gebied van digitale inclusie, bestaat er een diversiteit aan uitvoeringsvarianten van de lokale ketenaanpak. Lokale beleidsmakers kiezen de juiste vorm, passend bij deze behoeften en uitdagingen. Op basis van het onderzoek lijkt het aanbod van initiatieven toereikend en zit de meerwaarde in landelijke regie en netwerkvorming, waarbij een integrale aanpak met een pakket aan maatregelen goed werkt.

Impact

Dit onderzoek heeft VNG en ADS een beter inzicht gegeven in (lokale verschillen in) dienstverlening, een duidelijk beeld van de maatschappelijke kosten en baten van de aanpak en mogelijkheden om activiteiten te verbeteren en te richten op de doelgroep. Daarnaast helpt het ontwikkelde format 'doelbereik en output' gemeenten om aan de slag te gaan met het meten van effecten en maatschappelijke waarde.

Opdrachtgever Rachida Moreira Figueiredo van VNG vertelt over het onderzoek:

“De MKBA heeft koplopersgemeenten geholpen bij het verder vormgeven van de aanpak digitale inclusie. Zo is er in de MKBA een format doelbereik en output opgenomen dat koplopersgemeenten voor de lokale ketenaanpak digitale inclusie ondersteunt bij hun verantwoordingsproces richting politiek en bestuur".

Bekijk hier onze flyer (Nederlands). De resultaten van de MKBA, meer achtergronden, mogelijkheden voor opschaling van de aanpak en aanbevelingen voor de toekomst leest u in ons eindrapport (Nederlands).

1 mei 2024

3 minuten lezen