Aard en omvang van Nederlandse criminele bestedingen

Hoe besteden criminelen hun geld en hoeveel zwart geld wordt er jaarlijks in Nederland witgewassen? Die vragen stonden centraal in het onderzoek dat Ecorys in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam uitvoerde in opdracht van het WODC. Doel van het onderzoek was om een bijdrage te leveren aan de discussie over de vraag in welke mate witwassen een ondermijnend effect heeft op de reguliere economie en het financiële stelsel in Nederland.

Besteding van crimineel verdiende inkomsten
Om antwoord te geven op de vraag waaraan criminelen hun geld besteden bekeken de onderzoekers het bestedingsgedrag van criminelen en de wijze waarop de crimineel vermogen verdwijnt in de reguliere economie. De onderzoekers constateerden, onder andere op basis van interviews met gedetineerden, dat een groot deel van de inkomsten besteed worden aan de dagelijkse levensbehoeften (bijvoorbeeld boodschappen bij de supermarkt) en gebruikt wordt als (her-)investering in criminele activiteiten. Immers, om criminaliteit te kunnen plegen is geld nodig. . Wanneer er nog geld over is besteden criminelen een relatief groot deel van hun geld verder graag aan luxegoederen, zoals vakanties, kleding en sieraden. Criminelen die echt fors verdienen, kunnen daarnaast investeren in onroerend goed in het binnen- en buitenland. Om deze transacties mogelijk te maken zij gebruik van de diensten van financieel-adviseurs uit de bovenwereld om bedrijfs- en witwasconstructies op te zetten, wat een ondermijnend effect op de maatschappij heeft.

Omvang van de criminele bestedingen
Om antwoord te geven op de vraag hoeveel geld er in Nederland wordt witgewassen maakten de onderzoekers een schatting van de omvang van het crimineel verdiende vermogen. Witwassen kan per definitie niet gemeten worden, het doel van witwassen is immers dat het ongezien gebeurt. Om tot een nauwkeurige schatting te komen, maakten de onderzoekers gebruik van een wetenschappelijk onderbouwd schattingsmodel. Uit de analyse bleek dat deze totale binnenlandse witwasbehoefte in Nederland is gestegen van 10.3 naar 13 miljard euro per jaar in de periode 2004-2014. Dat is 2 procent van het bruto binnenlands product over de gehele periode.

De onderzoekers concludeerden dat deze stijging van de witwasbehoefte aanleiding biedt om in te zetten op een meer gedifferentieerd anti-witwasbeleid, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen verschillende soorten criminaliteit en bestedingen. Ook dient er voor een succesvol Nederlands anti-witwasbeleid voldoende aandacht te zijn voor de internationale dimensie van criminaliteit en witwassen. Hetzelfde geldt tot slot voor de aandacht voor de rol die financieel-adviseurs uit de bovenwereld spelen bij het opzetten van witsasconstructies: een steviger beleid ten aanzien van deze adviseurs is cruciaal om ondermijning door witwassen te voorkomen.

Bekijk ook het onderzoeksrapport . Neem voor meer informatie contact op met Linette de Swart.