Toezicht houden op het aanbod van diensten voor Opvang en Onderwijs voor Jonge Kinderen (OOJK) voor Oekraïense vluchtelingenkinderen en hun families in Europa

In mei 2022 stelde UNICEF Ecorys aan om een situatieanalyse uit te voeren van de diensten voor Opvang en Onderwijs voor Jonge Kinderen (OOJK)[1] ter ondersteuning van Oekraïense vluchtelingen in de lidstaten van de Europese Unie (EU) en Moldavië.

Het doel van het onderzoek is om gedurende drie cycli inzicht te verschaffen in de opkomende landelijke reacties op de crisis, en informatie te verschaffen over het werk van UNICEF en partners in de EU en de buurlanden van Oekraïne. Het onderzoek heeft ook tot doel de EU-lidstaten en Moldavië te ondersteunen bij het halen van lessen uit beleid en praktijk om zo hun huidige acties op het gebied van kinderopvang voor Oekraïense vluchtelingenkinderen van 0 tot 6 jaar en hun families op nationaal en subnationaal niveau te onderbouwen.

De studie wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met de Europese Commissie (DG EAC) en leden van de EU-werkgroep voor Opvang en Onderwijs voor Jonge Kinderen (OOJK) [2], die onschatbare steun hebben geboden bij het verfijnen van het analytisch kader en het formuleren van de belangrijkste vraagstukken voor het onderzoek.

Methodologie

De onderzoeksmethodologie omvat:

een snelle deskreview en het in kaart brengen van lopende en opkomende reacties van ECEC op de Oekraïense vluchtelingencrisis in de EU27 en Moldavië, met aandacht voor juridische, financiële, administratieve en programmeringsinitiatieven, aangevuld met raadpleging van belanghebbenden;
vergelijkende analyses en synthese van bevindingen uit de mapping, herhaald over drie cycli;
de voorbereiding van drie samenvattende rapporten.

Het werk wordt uitgevoerd door een gezamenlijk team van Ecorys UK en Ecorys Polen, ondersteund door interne en associate-onderzoekers met taal- en landenexpertise voor alle EU-lidstaten en Moldavië.

Opkomende bevindingen

Het onderzoek geeft inzicht in de stappen die de EU-lidstaten en Moldavië hebben ondernomen om de toegang tot hoogwaardige OOJK-diensten voor Oekraïense vluchtelingenkinderen en hun families te mobiliseren en erop te reageren.

Er is in heel Europa een indrukwekkend scala aan OOJK-programma's, raamwerken en hulpmiddelen ontwikkeld, met een sterke sectoroverschrijdende samenwerking. De situatie heeft kansen geboden via:

het uitdagen van overheden en NGO's om samen te werken en 'think outside of the box' in hun benadering van de planning van het aanbod van OOJK, en het initiëren van nieuwe partnerschappen en uitvoeringsmodellen.
het stresstesten van de nationale systemen voor OOJK-systemen en het aanzetten tot actie op het gebied van reeds bestaande capaciteitsproblemen.
het benutten van extra investeringen voor OOJK, met potentiële voordelen voor het bredere systeem.

Het onderzoek biedt inzicht in de factoren die de respons van OOJK mogelijk hebben gemaakt. Het toont aan dat:

Er geen one-size-fits-all oplossing is, en oplossingen moeten worden afgestemd op de omstandigheden in elk land, op basis van vluchtelingenaantallen en -status, systeemcapaciteit en de organisatie van de besluitvorming tussen nationaal en subnationaal niveau en tussen de leeftijdscategorieën 0-3 en 3-6.
Landen die een systeembrede benadering hanteerden ten aanzien van de opname van migrantenkinderen en -gezinnen in de toebedeling van OOJK, meldden dat zij zich sneller aanpasten. Ook waren degenen die eerder systematische maatregelen namen op het gebied van toegang en inclusie (bijvoorbeeld tijdens de Syrische vluchtelingencrisis) vaak beter voorbereid.
Kenmerken van effectief vluchtelingenonderwijs aanwezig zijn in de 28 landen. Deze bevatten multi-institutionele en sectoroverschrijdende oplossingen om te voldoen aan de behoeften van vluchtelingengezinnen op het gebied van huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs; intercultureel onderwijs en het leren van talen, en maatregelen voor ontwikkeling van de arbeidskrachten, naast de primaire focus op toegang tot en inschrijvingen in OOJK.

Ondanks alle inspanningen is de omvang van de voortdurende uitdaging echter duidelijk:

de situatie blijft zich ontwikkelen en de mate van stabiliteit is niet duidelijk. Veel gezinnen aarzelen nog steeds om terug te keren naar Oekraïne, en in sommige gevallen was dit al mogelijk.
Ondanks een krachtig wetgevende reactie op EU-niveau, aangestuurd door de Temporary Protection Directive, bestaan er in veel landen hiaten tussen beleid en praktijk. Dit komt door een gebrek aan beschikbare OOJK-diensten, bewijs van statusvereisten en tijdschema's voor de implementatie van noodwetgeving.
Als gevolg van deze kwestie is de opname van Oekraïense kinderen in OOJK-systemen momenteel ongelijkmatig in Europa, en naar verluidt zijn de inschrijvingspercentages op het moment van schrijven laag.

Een centrale boodschap is dat paraatheid op de lange termijn het einddoel moet zijn. Het erkennen en waarderen van de culturele en taalkundige diversiteit van vluchtelingenkinderen en hun families, en van de vaardigheden en expertise die zij bijdragen, is essentieel om stigmatisering te voorkomen en verder te kijken dan de noodsituatie.

Prioriteiten voor het ondernemen van actie in fase 1 van de cyclus

Op nationaal niveau:

het verwerven van een dieper inzicht in de behoeften en prioriteiten van OOJK onder ontheemde Oekraïense jonge kinderen en hun families
het versterken van de instrumenten en benaderingen voor de beoordeling van behoeften, en de consistentie waarmee deze geïmplementeerd worden
het ontwikkelen van een sectoroverschrijdende en systeembrede aanpak voor de implementatie van OOJK-voorzieningen als reactie op de crisis
het initiëren van een strategische planningsaanpak voor de lange termijn op landenniveau

Op regionaal, Europees niveau:

het identificeren, verzamelen en verspreiden van veelbelovende voorbeelden van beleid en praktijk
het faciliteren van peer learning tussen landen en organisaties

Output

De rapporten van elke onderzoekscyclus zullen op deze webpagina worden gepubliceerd. Houd deze pagina in de gaten voor verdere projectontwikkelingen en bevindingen.

Cyclus 2-rapporten (gepubliceerd juni 2023)

Cyclus 1-rapporten (gepubliceerd oktober 2022)

Voetnoten

[1] Onderwijs en zorg voor jonge kinderen (OOJK) verwijst naar “elke gereguleerde regeling die onderwijs en zorg biedt aan kinderen vanaf de geboorte tot de leerplichtige leeftijd van de basisschool, die binnen de EU kan variëren”. Bron: https://education.ec.europa.eu/education-levels/early-childhood-education-and-care/early-childhood-education-and-care-initiatives

[2] De EU-werkgroep voor OOJK wordt georganiseerd door de Europese Commissie om de EU-lidstaten te ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van hun OOJK-systemen. Het omvat regeringsvertegenwoordigers uit 35 landen, evenals Europese en internationale agentschappen en NGO's.