Verkenning van mogelijkheden en impact van verplichte datadeling in de techsector

Het verzamelen en analyseren van grote hoeveelheden gegevens (data) speelt een steeds belangrijkere rol in de concurrentie tussen bedrijven, in het bijzonder voor aanbieders van digitale diensten. Een handjevol bekende bedrijven, zoals Facebook, Google en Apple, heeft door de populariteit van hun digitale diensten beschikking over een aanzienlijk grotere poel data dan andere aanbieders. Dit zijn bijvoorbeeld gegevens over consumenten en andere bedrijven die gebruik maken van hun diensten. De data die deze marktleiders genereren is niet automatisch toegankelijk voor hun concurrenten, waardoor de marktleiders de laatste jaren een steeds dominantere rol in markten voor digitale diensten hebben gekregen. Om eerlijke concurrentie te bevorderen wordt in dit verband nationaal en internationaal steeds vaker gesproken over de mogelijkheid om aanbieders van digitale diensten te verplichten hun data te delen met hun concurrenten en met derden.

In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft Ecorys in samenwerking met e-Conomics en Radicand Economics de rol van data in datagedreven markten en mogelijkheden voor zulke verplichte datadeling verkent. De verkenning richt zich daarbij op het identificeren van kansen en risico’s van verplichte datadeling in diverse markten voor digitale diensten, zoals voor zoekmachines, sociale netwerken, betaaldiensten en administratieve bedrijfssoftware.

Bevindingen
Data delen kan zowel horizontaal als verticaal. Horizontaal heeft betrekking op het delen van data met concurrenten in dezelfde markt. De onderzoekers raden in dat geval aan dat de data wederkerig worden gedeeld: bedrijf A deelt haar data met bedrijf B, en andersom. Dit kan innovatie en concurrentie stimuleren in markten waar één partij een machtige positie heeft ten opzichte van zijn concurrenten.

Bij een verticale relatie (tussen bedrijven met een hiërarchische relatie, bijvoorbeeld tussen Google en aanbieders van applicaties in Google’s Play Store) bestaan er minder obstakels voor het delen van data. Datadeling kan hier namelijk de waarde van beide diensten vergroten: applicaties kunnen met de gebruikersdata van Google hun applicaties beter op de wensen van gebruikers laten aansluiten, waarmee niet alleen de individuele applicatie een betere dienst kan bieden aan de consument, maar ook de Play Store een completer aanbod kan leveren. Het verticaal delen van data zou daarom vrijwel altijd gestimuleerd moeten worden. Tot slot vereist datadeling op grote schaal passende maatregelen op het gebied van privacy en beveiliging, om consumenten en bedrijven te beschermen.

Het ministerie past de uitkomsten van onze verkenning toe om het beleid op het gebied van datadeling, zoals beschreven in de ’Visie op datadeling tussen bedrijven’ uit 2019, verder te ontwikkelen. Daarnaast gebruikt het Ministerie de inzichten onder andere in lopende en aankomende Europese beleidsdiscussies over datadeling, zoals de eind 2020 gepubliceerde Data Governance Act, Digital Markets Act en de voor later dit jaar aangekondigde Data Act.

Lees het volledige rapport op de website van de Rijksoverheid.
Voor meer informatie over het studierapport kunt u contact opnemen met Roel Peeters.