Kinderbeleid in Europese landen

Ecorys onderzocht het gezinsbeleid in omliggende landen van Nederland, en hoe deze inzichten kunnen bijdragen aan een vooruitstrevend binnenlands gezinsbeleid. Op basis van het onderzoek heeft Ecorys enkele belangrijke denkrichtingen voor toekomstig gezinsbeleid in Nederland geïdentificeerd.

Gezinsbeleid in Europa is divers en speelt in op de behoeften van de moderne samenleving en demografische veranderingen zoals vergrijzing, veranderende gezinssamenstellingen, lage geboortecijfers en toenemende economische ongelijkheid. Beleidsmakers passen beleid aan om diverse gezinssamenstellingen te ondersteunen.

Achtergrond

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft Ecorys begin 2023 de opdracht gegeven om uitvoering te geven aan een tweede-kamer motie met verzoek tot een inventarisatie van het huidige gezinsbeleid in ons omringende landen. Het onderzoek heeft als doel het gezinsbeleid in omringende landen in kaart te brengen, en te beschrijven hoe deze inzichten kunnen bijdragen aan een vooruitstrevend gezinsbeleid in Nederland.

Ecorys onderzocht de ontwikkeling van gezinsbeleid in de laatste 20 jaar in de landen Duitsland, België, Finland, Noorwegen, Zweden, Litouwen en het Verenigd Koninkrijk. We verzamelden gegevens via literatuurstudie en interviews met beleidsmakers, belangengroepen en experts, en analyseerden beleidsverschillen en ontwikkelingen vanuit een multifocale en inclusieve lens.

Belangrijkste bevindingen

In de onderzochte landen zijn inkomenssteun, verlofregelingen en kinderopvang zijn kernthema’s van gezinsbeleid in deze landen. Hoewel inkomenssteun nog steeds een fundamenteel onderdeel is, zijn de uitgaven sinds de recessie van 2008 verminderd, en is er een verschuiving van universele naar voorwaardelijke steun, waarbij financiële hulp steeds meer werk-gerelateerd en inkomensafhankelijk wordt. Verlofregelingen, waaronder zwangerschaps-, ouderschaps- en vaderschapsverlof, zijn wettelijk vastgelegd in alle onderzochte landen.

Er is een duidelijke verschuiving naar een inclusievere aanpak waarbij zowel moeders als vaders worden ondersteund. Kinderopvang wordt steeds meer gezien als een cruciaal instrument voor de ontwikkeling van kinderen en het bevorderen van gelijke kansen. Dit markeert een verschuiving van opvang als arbeidsmarktinstrument naar een educatief en ontwikkelingsinstrument.

Op basis van ons onderzoek heeft Ecorys enkele belangrijke denkrichtingen voor toekomstig gezinsbeleid in Nederland geïdentificeerd:

• Doelstellingen bepalen
• Tweeverdieners-tweeverzorgersmodel omarmen
• Diversiteit als startpunt
• Toegankelijke kinderopvang
• Complexiteit vermijden
• Samenwerking met werkgevers

Het onderzoek toont aan dat er veel waardevolle inzichten te halen zijn van het gezinsbeleid in omliggende landen. Door vooruitstrevende en inclusieve beleidsmaatregelen te ontwikkelen, kan Nederland inspelen op de behoeften van diverse gezinssamenstellingen en anticiperen op toekomstige trends. Het rapport met een gedetailleerd overzicht van onze bevindingen vindt u op de website van de Rijskoverheid.